Przed samym długim weekendem Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji ogłosiło informację o kontrowersyjnej ugodzie zawartej ze spółką Sferia.W wyniku ugody spółka otrzymała zamiast posiadanych częstotliwości nowe w paśmie 800 MHz przeznaczonym już docelowo właśnie na budowę sieci LTE i zobowiązała się do niebrania udziału w innych przetargach dla pasm poniżej 900 MHz.

O co tak naprawdę chodzi i dlaczego decyzja jest kontrowersyjna – można przeczytać w dalszej części wiadomości.

Zacznijmy od historii spółki, gdyż jest w tym troszkę z opery mydlanej

Historia

Spółka Sferia, znana użytkownikom Aero2 z salonów, w których można było odbierać karty SIM BDI, zaczynała jako dostawca usług przywoławczych pod nazwą Polpager. W czasach, gdy telefony komórkowe były kosmicznie drogie,  o SMSach nikt prawie nie słyszał było to całkiem interesujące rozwiązanie. Komunikaty były wysyłane w paśmie radiowym UKF. Jednak pod koniec lat 90-tych usługa stawała się przestarzała, a dodatkowo dolne pasmo UKF wykorzystywane przez spółkę zostało przeznaczone do innych zastosowań. Firma przekształciła swój biznes w usługi telefoniczne i udało jej się uzyskać w 2003 roku na ten cel 5 MHz pasma w pasmie 850 MHz jeszcze w tedy od URTiP, czyli poprzednika UKE. Za pomocą tych częstotliwości już pod marką Sferia spółka chciała uruchomić telefonię stacjonarną za pomocą technologii CDMA przeznaczonej w swoim założeniu do… budowy sieci komórkowych.

Szybko okazało się, że sieć CDMA użytkowana na uzyskanych przez spółkę częstotliwościach powoduje zakłócenia. W 2005 przydzielone częstotliwości zostały przesunięte o 5 MHz w dół. W tej technologii Sferia uruchomiła komercyjnie usługi i do dzisiaj świadczy usługi stacjonarnej telefonii komórkowej w technologii CDMA oraz dostępu do Internetu w technologii EvDO. W praktyce użytkownicy mogą otrzymać od firmy albo stacjonarną przystawkę do zwykłego telefonu analogowego, modem USB lub… zwyczajny telefon komórkowy. Klient uzyskuje przy tym stacjonarny numer telefonu, dzięki czemu koszty dzwonienia na takie numery były od zawsze znacznie niższe, niż w przypadku telefonów komórkowych.

Ponieważ jednak system CDMA nie jest harmonizowany w Europie spółka nie miała szans na uzyskanie koncesji poza centralną Polską i w praktyce pokryła zasięgiem tylko Warszawę i okolice oraz Ostrołękę. Wszystko przez możliwość zakłóceń sieci działających w sąsiednich krajach.

Jakiś czas temu spółka postanowiła spróbować wykorzystać posiadane częstotliwości do budowy znacznie nowocześniejszej sieci LTE. Uzyskała w 2009 zgodę UKE (co prawda dopiero przed sądem, ale jednak) na budowę normalnej sieci komórkowej w tym paśmie. Efektem tego jest 5 pozwoleń radiowych na uruchomienie stacji LTE w okolicach Łodzi. Niestety tym razem także okazało się, że budowa sieci LTE może powodować zakłócenia sieci GSM-R wykorzystywanej przez pociągi. Skutkiem tego była odmowa UKE na wydawanie kolejnych pozwoleń radiowych na nadajniki LTE i stagnacja w rozwoju spółki.

W między czasie poznikały salony Sferii, sieć przestała oferować nowe promocje, produkty i cenniki w zasadzie oczekiwała na zmianę sytuacji.

Pół roku temu wspominałem, że Sferia szykuje się jednak do budowy sieci w technologii LTE. Jednak nie było wtedy jasne, jak Sferia planuje przebić się przez brak zgody UKE na generowanie zakłóceń dla GSM-R.

Spór

Właściciele Sferii nie zgodzili się na taką sytuację i postanowili otwarcie wejść w spór z Polską przed Trybunałem Arbitrażowym w Paryżu. Ostrzegli o tym już pod koniec 2011 roku, a ostatecznie wnieśli sprawę do Trybunału w maju 2013 żądając zadośćuczynienia.

Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji zostało wyznaczone do zajęcia się tym sporem. Stwierdzono przy tym, że problem zaczął się już od pierwszej decyzji prezesa URTiP, której efektem była już jedna zmiana przydzielonej częstotliwości. Dodatkowo pasmo to nie jest harmonizowane w Europie, co powoduje problemy z rozbudową sieci bliżej granic Polski. Wskazano na fakt wydania decyzji UKE do budowy sieci komórkowej (która w zasadzie nie powinna być wydawana) oraz problemy z zakłóceniami sieci GSM-R, które przede wszystkim wskazują na konieczność przydzielenia innego pasma dla Sferii przede wszystkim z powodu planowanego rozszerzenia częstotliwości przeznaczonych dla GSM-R w Europie. Wspomniano także o europejskim projekcie harmonizacji pasma należącego częściowo do Sferii na potrzeby PMSE (potrzebne m.in. radiu i telewizji przy realizowaniu imprez masowych).

W kwestii pasma, które mogłaby otrzymać spółka Sferia wskazano na częstotliwości 800 MHz, gdzie i tak przygotowywany jest przetarg przez UKE. Jednocześnie przeznaczenie 1/6 pasma (do przetargu przygotowywane jest w sumie 30 MHz) nie powinno przy tym mieć negatywnego wpływu na rynek telekomunikacyjny.

Ugoda z MAC

Sytuacja w ramach ugody podpisanej 5 sierpnia 2013 roku rozwiązana została następująco.

Sferia otrzymuje zamiast posiadanego wycinka pasma blok 5 MHz tym razem już definitywnie znajdując się w paśmie 5 przeznaczonym dla LTE. Tym samym otrzymała pierwsze 5 MHz z 30 MHz przeznaczonych do przetargu na budowę sieci LTE. Termin ważności koncesji pozostaje bez zmian: do końca 2018 roku.

Sferia oraz jej właściciele rezygnują z roszczeń wobec Skarbu Państwa i nie będą przystępować do kolejnych przetargów częstotliwości uzyskanych w ramach tzw. dywidendy cyfrowej (czyli częstotliwości uzyskanych z wyłączenia telewizji analogowej).

Efekty (także uboczne)

Z punktu widzenia spółki sytuacja jest świetna: wreszcie może uruchomić sieć LTE i zacząć zarabiać na sprzedaży usług na terenie całego kraju, gdy z uzyskanie pozwoleń radiowych na budowę stacji bazowych w nowym paśmie to w zasadzie formalność.

Z punktu widzenia dotychczasowych klientów Sferii: niestety trzeba się liczyć z tym, że w najbliższym czasie usługi Sferii CDMA zostaną wyłączone, a klientom usług głosowych zostanie prawdopodobnie zaproponowane przeniesienie się do innych operatorów, chociaż wątpię, żeby udało się utrzymać ciekawą ofertę, jaką pozostaje numer stacjonarny w telefonie komórkowym. Użytkownicy usług transmisji danych otrzymają na pewno propozycję przeniesienia się do operatora Plus lub Cyfrowego Polsatu.

Kontrowersje

Problem w tym, że nikt chyba nie zapytał innych uczestników rynku telekomunikacyjnego o to, co sądzą w tej sprawie. Pozostali operatorzy z pewnością wezmą udział w przetargu na budowę sieci w paśmie 800 MHz, jednak pojawia się tutaj od razu kilka wątpliwości:

1. Firmy, które uzyskają koncesję w paśmie 800 MHz sieć zaczną budować z dużym opóźnieniem względem Sferii w tym paśmie.

2. Z pewnością w przetargu będzie szereg warunków dodatkowych takich, jak budowa sieci na terenach wiejskich oraz termin rozpoczęcia świadczenia usług, których nie ma Sferia.

3. Mimo zaprzeczeń spółki wszyscy widzą bliskie związki między Sferią a pozostałymi spółkami Solorza-Żaka co powoduje, że niedawno opisana przeze mnie sytuacja na rynku częstotliwości komórkowych po raz kolejny przechyla się na korzyść imperium budowanego wokół Plusa.

Dlatego można się spodziewać ostrych protestów pozostałych operatorów co z resztą już widzimy w postaci komentarzy Play i Tmobile.

Źródła: Komunikat Ministerstwa

1. Sferia – to już definitywny koniec sieci CDMA
2. Sferia chce budować sieć LTE w paśmie 850 MHz
3. Sferia ma prawie 4 tysiące pozwoleń na stacje LTE 800 MHz
4. Aero2 będzie oficjalnie budować sieć LTE 800 MHz dla Sferii
5. Plus zaczyna budować sieć TDD 2600 MHz – koniec BDI jest blisko?