W historii telekomunikacji mamy do czynienia z niesamowitym postępem od czasu wynalezienia możliwości komunikacji z osobą znajdującą się w innym pomieszczeniu. Mówię tu o eksperymencie i przede wszystkim patencie na telefon Grahama Bella jak i kilku jego mniej znanych poprzedników, których nie było stać na opłatę patentową (Meucci), spóźnili się kilka godzin z wnioskiem patentowym (Gray), czy po prostu nie zdołali nikogo zainteresować (Reis).

Wydaje mi się, że poza fizycznymi podstawami przesyłania głosu i dźwięku ogólnie za pomocą elektryczności, najważniejszą jednak rzeczą, która wpłynęła na sposób korzystania przez nas z telefonii, jest ogólnie pojęta automatyzacja.

Wprowadzenie maszyn zastępujących ludzi w prostych pracach na liniach produkcyjnych, czy właśnie w centralach telefonicznych – początkowo w postaci prostych mechanizmów, z czasem coraz bardziej złożonych automatów, aż po współczesne roboty i wielkie komputery, jakimi są współczesne centrale – to właśnie wpłynęło najbardziej na to, jak widzimy świat telekomunikacji.

Nie można także zapomnieć o tym, że są rozwiązania w telekomunikacji, w których central nie ma wcale: Skype i niektóre inne programy typu VoIP działają jako samoorganizujący się organizm i sama aplikacja jest już jednocześnie centralą i końcówką rozmówną.

To takie kilka słów przemyśleń, jak głęboko automatyzacja wpłynęła na świat telekomunikacji dzisiaj.

Kiedyś było prosto: bateria, kabelek, proste przetworniki i możemy rozmawiać między pokojami, być może także między nieodległymi domami. Prosimy znajomego speca, żeby położył nam kable, a jak chcemy porozmawiać – próbujemy wywołać rozmówcę z drugiej strony bezpośrednio przez mikrofon/głośnik, albo za pomocą dzwonka. Właśnie, dzwonek to już pierwszy dodatkowy bajer, automat – dzwonimy, żeby wezwać rozmówcę – nie musimy krzyczeć do słuchawki, ani wysyłać gońca. Po prostu dzwonimy.

Ale jeżeli chcemy porozmawiać z kimś innym, niż jedynym podłączonym sąsiadem? Albo jeszcze z innymi osobami, np. zamówić taks… znaczy dorożkę? Bez problemu: pomocna jest centrala. Siedzi w niej kilka osób – tzw. operatorów, którzy na sygnał od nas łączą nas z odpowiednim rozmówcą za pomocą kabelka z wtyczką. Tak było wiele lat, aż przyszła automatyzacja i… operatora można było zastąpić wybierakami i tarczą numeryczną (kto je jeszcze pamięta?).

Odpowiednia standaryzacja w ramach międzynarodowej unii telekomunikacyjnej (ITU) umożliwiła stworzenie obejmującej cały świat sieci telefonicznej – początkowo analogowej, potem już cyfrowej. Mimo to jeszcze w latach 80-tych rozmowę międzynarodową zamawiało się i czekało na jej zestawienie nawet kilka godzin – dziś prawie w każdy zakątek świata dzwonimy… z telefonu komórkowego, który mamy przy sobie.

To właśnie kolejny krok automatyzacji: odcięcie kabla i zastąpienie go bardzo skomplikowanymi algorytmami komputerowymi, które umożliwiają nawiązanie połączenia i utrzymanie go będąc w ruchu bez żadnych kabli.

Zupełnie nie wchodzę tutaj w kwestie dostępu do Internetu, bo tak na prawdę jest to tylko rozwinięcie sieci telekomunikacyjnej, a spora część ruchu internetowego przechodzi właśnie przez czeluście wielkich operatorów, który zaczynali i nadal są dostawcami zwykłych, przewodowych linii telefonicznych.

Ale to tylko automatyzacja związana z samym procesem rozmowy. Ale my przecież korzystamy także z telefonów komórkowych, kart SIM itd. Ktoś nam je wyprodukował, zapakował i dostarczył. Tu także znakomitą większość pracy wykonują automaty (choć nie wzystko i nie zawsze, co pokazywałem kiedyś na facebooku przy okazji zamówień na darmowe startery operatorów). Składanie i lutowanie płytek drukowanych, duża część samego montowania telefonu (część pracy ciągle lepiej wykonują ludzie), pakowanie – to wszystko robią dziś automatyczne linie produkcyjne i pakujące.

Ktoś musi nam te pudełka na nasze gadżety zrobić, w razie potrzeby wyściełać gąbką. Nie zawsze takie rzeczy mogą być w całości wykonane w Chinach, gdzie sprzęt jest często produkowany. Wiele produktów jest pakowanych więc u nas, w Polsce tak, jak to robi między innymi automatyzacja – teccon.pl. Operatorzy dostarczający nam faktury, czy właśnie startery także stosują wielkie maszyny drukująco-pakujące listy. Choć odchodzi się powoli od wysyłania faktur w postaci papierowej, to jednak nie da się uniknąć fizycznego dostarczenia nam telefonu, czy karty SIM, choć trwają prace nad tym, aby i karty SIM zostały zwirtualizowane.

Dokąd nas ta automatyzacja zaprowadzi?

Dyskusja trwa między obrońcami praw pracowników wykonujących coraz to bardziej skomplikowane czynności, których praca jest automatyzowana, a zwolennikami postępu, którzy mówią, że nie może ciągle tkwić w czasach, gdy każdą najprostszą czynność powoli i często niedokładnie, a przede wszystkim i drożej wykonują ludzie. Postęp jest taki, że o ile kiedyś automatyzowano proste czynności, jak wkręcanie śrub i wyginanie elementów, tak teraz zaczyna się już automatyzować tłumaczenia i to z rozpoznawaniem mowy, obrazu i syntezą mowy, czy nawet wiele etapów projektowania układów elektronicznych.

Ja wiem jedno: przed automatyzacją nie ma ucieczki. I nie chodzi tylko o to, kto wyprodukował i zapakował nasze gadżety. Ale w nich samych pracują całkiem skomplikowane komputery, których oryginalne zadanie jest w zasadnie jedno: automatyzować. I taki jeden układ elektroniczny wraz z oprogramowaniem to setki, tysiące zautomatyzowanych procesów, która pracują dla nas.