Często pojawiające się pytanie wśród aktualnych i przyszłych użytkowników dotyczy jednego z wymogów regulaminowych postawionych przez Aero2. Mianowicie regulamin nakazuje użytkownikom bezpłatnego dostępu do Internetu korzystanie z urządzeń telekomunikacyjnych (modemów jak i telefonów) działających w standardzie HSPA kategorii co najmniej 10 i pracujących na częstotliwości 900 MHz.

O ile problem standardu UMTS/HSPA i częstotliwości 900 MHz mniej więcej jest zrozumiały, gdyż taką koncesję otrzymał po prostu operator, o tyle dla wielu osób nie jest jasne skąd wziął się wymóg korzystania z urządzeń co najmniej kategorii 10 i z jakim ryzykiem wiąże się korzystanie z wolniejszych modemów.

Zapraszam więc do wyjaśnienia tych kwestii. Niestety materiał jest dość długi i dlatego został podzielony na dwie strony.

Technologia HSPA i kategorie

Sieci komórkowe 3G zostały zdefiniowane w dokumencie opisującym technologię UMTS będącą rozwinięciem technologii drugiej generacji, jaką jest GSM. Standard UMTS przewiduje komunikację z podstawową prędkością 384 kbit/s, wystarczającą do przesyłania głosu jak i obrazu wideo niskiej rozdzielczości, który jest wykorzystywany do prowadzenia wideorozmów w sieciach 3G za pomocą odpowiednich telefonów.

Szybko okazało się, że te prędkości są zbyt małe i nie przystają do rosnących potrzeb klientów. Tak powstało rozwinięcie UMTS pozwalające na szybką transmisję danych. Przyspieszono nie tylko transmisję od sieci do klienta (HSDPA), ale także w drugą stronę (HSUPA). W skrócie nazywa się to rozwiązanie mianem HSPA.

Z czasem okazało się, że nawet tę technologię trzeba przyspieszyć i zaproponowano zastosowanie dwóch metod przyspieszenia transferu: poprzez użycie technologii MIMO i kolejne zwiększenie szybkości komunikacji – to rozwiązanie nazywane jest nieformalnie HSPA+, drugą metodą było umożliwienie jednoczesnego korzystania z wielu nadajników na raz (w skrócie HSPA+DC) oraz wielu anten w nadajnikach i odbiornikach (MIMO).

Po zebraniu wszystkich informacji na temat wszystkich kategorii obowiązujących w aktualnych standardach możemy utworzyć następującą tabelkę:

Jak widzimy kategorii jest całkiem sporo, do tego warto zauważyć, że 11-12 zupełnie nie pasują do ciągu rosnących prędkości – ot fantazja specjalistów od technologii Także kategorie 25-28 są raczej teoretyczne i przy aktualnym rozwoju technologii LTE najprawdopodobniej nie zostaną wdrożone w praktyce.

W tabelce wyróżniłem wszystkie zalecane i obsługiwane przez sieć Aero2 kategorie za pomocą szarego tła. Jak widać kategoria 10 odpowiada prędkości 14Mbit/s. I to jest właśnie minimalna prędkość, z jaką musi działać modem, z którego korzystamy do bezpłatnego Internetu, aby być w pełni zgodnym z regulaminem BDI.

Warto przy tym zauważyć, że większość współczesnych modemów to urządzenia kategorii 8 (wyróżnionej w tabelce przez pogrubienie), która odpowiada szybkości 7,2 Mbit/s. Urządzenia te są sprzedawane przez wszystkich operatorów i dzięki ich masowej dostępności są dość tanie, a w drugim obiegu można je dostać grubo poniżej 100 PLN. Natomiast urządzenia szybsze, kategorii 10 i wyższych, kosztują zauważalnie więcej, a HSPA+DC to już ceny oscylujące często około 200-300 PLN.

Dlaczego Aero2 żąda korzystania z HSPA kategorii 10?

Zastanówmy się, dlaczego w ogóle Aero2 wymyśliło, żeby dodać taki wymóg do regulaminu? Oczywiście odrzucamy tu takie argumenty, jak Aero2 chciało zrobić na złość użytkownikom bezpłatnego Internetu i zniechęca ich przez zmuszanie do zakupu drogich modemów. Ten dość pochopny wniosek czasem jest podnoszony przez co bardziej zniechęconych użytkowników, ale całkiem łatwo zajrzeć firmie w technologię i zobaczyć, o co chodzi.

Podobnie argument, że przecież dostajemy tylko 512 kbit/s, czyli 0,5 Mbit/s (w przeszłości, do 10 maja 2012 – 256  kbit/s) także nie ma znaczenia, gdyż to informuje nas o prędkości przesyłania danych z Internetu do konkretnego użytkownika, a nie o prędkości, z jaką modem komunikuje się z siecią.

Zacznijmy od tego, że wszystkie urządzenia pracujące w standardzie UMTS i HSPA (dowolnej kategorii) działają w Aero2 poprawnie. Niezależnie od tego, czy mamy stary telefon obsługujący tylko podstawową prędkość 3G 384kbit/s, czy użyjemy najbardziej zaawansowanego modemu HSPA+ z technologią MIMO (np. Huawei E367u-2), wszystkie one zalogują się do sieci i będą mogły nawiązać połączenie z Internetem, o ile potrafią rozmawiać z siecią na częstotliwości 900 MHz (Jak sprawdzić, czy nasz telefon lub modem są zgodne z UMTS 900MHz opisałem tutaj). Czyli z punktu widzenia sieci nie ma żadnego problemu z używaniem wolniejszych modemów i to potwierdzają użytkownicy.

Oddziaływanie wolniejszych urządzeń na pracę sieci

Okazuje się jednak, że użycie wolniejszego modemu ma wpływ nie tylko na maksymalną prędkość, z jaką ten modem może przesyłać dane, ale w rzeczywistości wpływa na całkowitą wydajność tego fragmentu sieci. Dlaczego tak jest? To bardzo proste.

Załóżmy, że mamy jedno jedyne urządzenie pracujące w zasięgu danego sektora stacji bazowej, które  spełnia wymagania HSPA kategorii 10, a więc pracuje z prędkością 14 Mbit/s. Sytuacja jest prosta: przy maksymalnym obciążeniu sumaryczna wydajność sektora wynosi 14 Mbit/s – więcej danych nie da się przesłać w tym standardzie.

Wyobraźmy sobie teraz, że podłączamy drugie urządzenie, które działa tylko z prędkością odpowiadającą kategorii 2, a więc 1,2Mbit/s. Jak teraz będzie działała sieć? Na szczęście nie jest tak, że cały sektor przełączy się na prędkość najwolniejszego urządzenia, ale na potrzeby drugiego będzie konieczne okresowe spowolnienie całego sektora na jego potrzeby, gdyż dane wysyłane z większą prędkością są po prostu dla niego niezrozumiałe.

Załóżmy, że sterownik stacji bazowej przydzieli połowę czasu na pracę jednego modemu, a połowę dla drugiego (w praktyce może przełączać szybkość pracy co 2 ms). W efekcie sektor będzie przez pół sekundy nadawał z prędkością 1,2Mbit/s (czyli faktycznie prześle nie więcej, niż 0,6Mbit/s), a pozostałą połowę sekundy 14 Mbit/s (co da nam 7Mbit/s). Sumarycznie wydajność sektora spadnie z 14 Mbit/s do ledwie 7,6Mbit/s. Przez podłączenie tylko jednego wolniejszego urządzenia spowodowaliśmy spadek wydajności całego sektora o prawie połowę, a maksymalną przepustowość dla każdego z klientów dokładnie o połowę.

Oczywiście w praktyce podział czasu jest ustalany przez zaawansowane algorytmy optymalizujące działanie sektora, a nawet potencjalnie ograniczające dostęp dla wolniejszych urządzeń, tak aby minimalizować spadek wydajności sieci. Poza tym urządzenia, które aktualnie nie przesyłają danych są po prostu odłączane od sieci szybkiej transmisji i pracują w tym czasie z podstawową prędkością UMTS.

Jak widzimy konieczność zapewnienia obsługi wolniejszych urządzeń powoduje często znaczący spadek przepustowości sieci, co negatywnie odbija się nie tylko na statystyce działania sieci, ale przede wszystkim na szybkości obsługi innych klientów sieci, a więc także na liczbie modemów, które można jednocześnie wydajnie obsłużyć na danym obszarze – czyli ostatecznie ma to negatywny wpływ na pojemność sieci i zadowolenie klientów.

Wyjaśnia to techniczną stronę zagadnienia. Spójrzmy teraz na sytuację od strony regulaminu. Z analizy technicznej przechodzimy więc do prawnej

Co grozi za korzystanie z niezgodnego urządzenia w Aero2?

Zacznijmy od tego, że wśród praw i obowiązków korzystającego znajdziemy następujący punkt:

6.3 Korzystający powinien korzystać z Bezpłatnego Dostępu do Internetu i Urządzenia Telekomunikacyjnego w sposób niepowodujący zakłóceń w działaniu Sieci Telekomunikacyjnej Operatora, a w szczególności nie powinien dołączać do Sieci Telekomunikacyjnej Operatora urządzeń niespełniających wymogów wynikających z obowiązującego prawa.

Dodatkowo w definicjach pojawia się wyjaśnienie, czym jest Urządzenie telekomunikacyjne:

2.24 Urządzenie Telekomunikacyjne 2500 lub 900 MHz- terminal HSPA 900 MHz od kategorii 10 lub terminal LTE TDD 2500 MHz, będący urządzeniem elektronicznym umożliwiającym za pośrednictwem Karty SIM korzystanie z Bezpłatnego Dostępu do Internetu, zgodny z 3GPP TS 25.214 V9.6.0, posiadającym certyfikat zgodności z obowiązującymi przepisami prawa.

Na razie nie ma tutaj nic groźnego. Po prostu zalecenia techniczne. Ale w dziale poświęconym wygaśnięciu umowy znajdziemy następujące informacje:

11.2. Operator jest uprawniony do dezaktywacji Karty SIM w przypadku:
[...]
11.2.8. używania Karty SIM przy wykorzystaniu kradzionego Urządzenia Telekomunikacyjnego lub urządzenia telekomunikacyjnego będącego niezgodnym z wymaganiami Operatora;

Jak widzimy, punkt 11.2.8 wyraźnie mówi o możliwości wyłączenia karty SIM, jeżeli korzystamy z urządzenia niezgodnego z opisem w punkcie 2.24. Na szczęście operator nie odcina od sieci ot tak:

11.4. Przed dezaktywacją Karty SIM z przyczyn określonych w ust. 11.2.6 – 11.2.10 Operator informuje Korzystającego o stwierdzonym naruszeniu oraz wzywa go do zaniechania dalszych naruszeń i wyznacza w tym celu odpowiedni termin, nie krótszy niż 2 Dni Robocze od otrzymania wezwania przez Korzystającego. Operator wysyła wezwanie na adres e-mail Korzystającego podany w Zamówieniu.
11.5. Jeśli Korzystający nie zaniecha naruszeń pomimo otrzymania od Operatora wezwania, o którym mowa w ust. 11.4, Operator będzie uprawniony do dezaktywacji Karty SIM.

Jak widać przed odłączeniem od sieci (a dokładniej dezaktywacją karty SIM) zostaniemy przywołani do porządku za pośrednictwem poczty elektronicznej, a dopiero później zostaniemy ewentualnie odcięci, jeżeli będziemy kontynuować używanie niezgodnego urządzenia.

Warto więc monitorować naszą skrzynkę email, a podczas rejestracji zadbać o podanie prawidłowego adresu email.

O reklamacjach, co wie o naszym urządzeniu operator i co z tego wszystkiego wynika – na kolejnej stronie.

1. Aero2 – nowe karty ruszyły, zobaczmy jak działają
2. Aero2 – wymiana kart SIM, co wiemy?
3. Aero2 – ile danych można pobrać miesięcznie?
4. Aero2 – znowu ciekawa aukcja na Allegro