Praktycznie wszystkie oferty mobilnego dostępu do Internetu przez sieci komórkowe mają w ofercie magiczne trzy słowa: miesięczny limit transferu (czasem nazywany miesięcznym limitem danych). Niezależnie od operatora, technologii, czy oferowanej szybkości prędzej czy później, przy intensywnym korzystaniu z sieci, każdy w końcu dotrze do tej ściany. A za nią jest wyłączenie dostępu, albo coraz częściej tak zwany lejek, czyli drastyczne ograniczenie prędkości, które często uniemożliwia normalny dostęp do sieci. W ten sposób operatorzy bronią się przed przeciążeniem sieci.

A jak jest z tym w bezpłatnym dostępnie do Internetu w Aero2? Zobaczmy.

Limitów brak?

Jeżeli przejrzymy regulamin usługi, to nie znajdziemy w nim żadnych informacji na temat ograniczeń dotyczących ilości danych, jakie można przesłać w ciągu miesiąca. I faktycznie koncesja zabrania stosowania takich ograniczeń w sposób bezpośredni.

Jednak Aero2 ma co najmniej trzy sposoby, w jaki może chronić swoją sieć przed przeciążeniem.

Po pierwsze jest to górne ograniczenie prędkości usługi. W tej chwili (do 10 maja 2012) wynosi ono 256kbit/s w obu kierunkach, od 11 maja prędkość wynosić będzie 512 kbit/s w kierunku do klienta i 256kbit w kierunku sieci. Jest to ograniczenie narzucone przez UKE, ale operator ma tu pewną swobodę, gdyż określone są widełki prędkości, jaką musi zapewnić Aero2: do 10 maja jest to 128-256, a od 11 maja będzie to 256-512 kbit/s. Na razie realnie praktycznie wszyscy osiągają maksymalną dozwoloną prędkość. Co będzie później? Będę to monitorował na bieżąco i czekam na raporty od użytkowników.

Po drugie w koncesji jak i regulaminie jest informacja, że na potrzeby BDI operator ma obowiązek zarezerwować tylko 20% zasobów sieci. Co się stanie po przekroczeniu tego limitu? Operator ma w ręku dwa narzędzia: może ograniczyć prędkość maksymalną (w ramach obowiązujących widełek) albo przestać zezwalać na zestawianie połączeń z siecią kolejnym użytkownikom do czasu zwolnienia niezbędnych zasobów.

Wydaje mi się, że na razie nam to nie grozi, gdyż aktywnych użytkowników bezpłatnego internetu jest ciągle bardzo mało (faktyczna liczba stale zalogowanych użytkowników nie przekracza 5500 – tylko tyle jest zarezerwowanych adresów IP), a komercyjnych użytkowników z Cyfrowego Polsatu i Plusa jest nie więcej, niż 200-300 tysięcy (z czego jak zwykle rzadko zalogowanych jest więcej, niż 5-15%). Porównując to z liczbą abonentów innych sieci komórkowych, w których liczba aktywnych użytkowników Internetu jest kilka do kilkudziesięciu razy większa widzimy, że Aero2 jest ciągle mało obciążoną siecią.

Po trzecie operator może skorzystać z serii zasad opisanych w punkcie 11 regulaminu, które zezwalają mu na odcięcie użytkownika od sieci. Wskazałbym tu punkt 11.2.9 dotyczący świadomego i nieuzasadnionego powodowania zjawiska przeciążenia Sieci Telekomunikacyjnych. Jest to na tyle ogólny punkt, że kogoś, kto stale generuje maksymalny ruch (niezależnie od przyczyny) można teoretycznie uznać za łamiącego regulamin i odłączyć od sieci.

Policzmy…

Załóżmy jednak, że spróbujemy wykorzystać wszystko, co daje nam operator. Uruchamiamy komputer pierwszego dnia miesiąca, ustawiamy automatyczne wznawianie połączeń i zaczynamy przesyłać dane. Ile danych możemy przesłać w ciągu miesiąca? Rachunki wydają się dość proste:

Ilość danych w miesiącu = (prędkość[kbit/s]/8bit)*60[s]*60[m]*24[h]*liczba dni w miesiącu

Załóżmy, że w przeciętnym miesiącu mamy 30 dni, przerwy przy nawiązywaniu połączeń są minimalne i cały czas osiągamy maksymalną dostępną prędkość. Jakie wyniki otrzymamy dla prędkości 256 kbit/s i nadchodzącego limitu 512 kbit/s? W zaokrągleniu otrzymamy takie wartości:

Czyli już w tej chwili w ciągu miesiąca możemy pobrać bez mała 80 GB danych, a od 11 maja będzie to prawie 160 GB danych. Co więcej, jest to tylko ilość danych, jakie pobieramy. Nie zapominajmy, że drugie tyle możemy także wysłać do sieci! Licząc metodami innych operatorów, którzy limity zwykle określają przy założeniu sumowania ruchu przychodzącego i wychodzącego oznacza to, że Aero2 za darmo daje nam możliwość przesłania 160 GB miesięcznie już dziś, a od 11 maja 2012 będzie to bez mała 160+80=240 GB.

Porównując to z najlepszymi ofertami innych operatorów wielkości te wydają się niewiarygodnie duże. Jednak nie żyjemy w świecie idealnym.

…bądźmy realistami…

Dlaczego te wskaźniki nie są osiągalne? Co najmniej z kilku istotnych powodów, o których często nie mówią także operatorzy komercyjni.

1. Narzuty protokołów
   Przesyłając dane w sieciach komputerowych nie przesyłamy jedynie naszych danych: obrazków, emaili, filmów, czy stron internetowych. Wszystkie te dane są pakowane w pakiety technologii, z której korzystamy (np. http w przypadku przeglądarek internetowych), a potem pakiety protokołu TCP/IP, które wędrują przez sieć. Każdy taki pakiet do od kilku do kilkuset bajtów dodatkowych danych doklejanych do naszych informacji, które przesyłamy przez sieć. Za te informacje także jesteśmy rozliczani przez operatora, a narzut może wynosić od 5% do nawet 20% w zależności od tego, co aktualnie robimy. Zwykle średnio tracimy w ten sposób około 10% pasma i zamiast oczekiwanej prędkości 32kbajt/s w Aero2 praktycznie mamy do czynienia zwykle z około 30kbajt/s. Po zmianie prędkości będzie to nie 64kbajt/s, a mniej więcej 60kbajt/s.
2. Ograniczenia serwerów z których korzystamy
   Nie zawsze strony internetowe i inne usługi przesyłają nam dane z pełną szybkością, jaką oferuje nasze łącze. Czasem niektóre usługi są specjalnie ograniczane do pewnych prędkości: czy to z powodu przeciążenia serwerów czy samej sieci Internet, czy też w wyniku świadomej polityki usługodawcy, który zachęca nas w ten sposób do wykupienia usługi pełnej prędkości.
3. Dynamika działania Internetu
   Zwykle obserwujemy rozpędzanie się transmisji i stabilizowanie się prędkości w ciągu kilku, czasem kilkunastu sekund, czasem pakiety giną i są przesyłane ponownie, czasem transmisja całkiem się urywa i musi być wznawiania. Najczęściej wcale tego nie widzimy, bo o takie rzeczy dba protokół TCP/IP, ale warto mieć tego świadomość.
4. Przeciążenia w sieci Aero2
   Sieć Aero2 ma ograniczoną przepustowość i okresowo mogą (i już się zdarzają) spadki maksymalnej prędkości wynikające po prostu z dużego ruchu na danym nadajniku lub w sieci szkieletowej operatora.
5. Przerwy podczas wznawiania połączeń
   Wszyscy użytkownicy Aero2 wiedzą, że co godzinę połączenie jest zrywane. Ponowne nawiązanie połączenia, nawet gdy odbywa się automatycznie chwilę trwa: zwykle od kilku do kilkunastu sekund. Jednak w ciągu miesiąca zbiorą się z tego spokojnie 2 utracone godziny transmisji. Nie można zapominać, że ponowne wznowienie przesyłania danych już po połączeniu z Internetem i uzyskanie pełnej prędkości także zabierze nam nawet kilkanaście sekund.
6. Wiele innych czynników
   Jest także wiele innych rzeczy, które mogą wpływać na uzyskany efekt. Nasz komputer lub może się zawiesić lub zażądać ponownego uruchomienia. Usługa z której korzystamy może mieć jakąś awarię. System operacyjny lub program antywirusowy może zacząć pobierać w tle aktualizacje, czasem całkiem spore. Operator może wyłączyć nam nadajnik czy to z powodu awarii, czy przeglądu, albo przelatujący samolot zwiadowczy może zakłócić sygnał sieci. Wiatr może nam strącić antenę z dachu… no dobra, zaczynam wymyślać

Widzimy więc, że tych magicznych podanych wyżej transferów miesięcznych uzyskać się nie da. A jakie są praktyczne osiągalne ilości danych, jakie możemy pobrać? Wydaje mi się, że realna wartość co najmniej o 10-20% mniejsza. Arbitralnie przyjąłem 15% – oczywiście na pewno znajdą się osoby, które osiągną więcej (mi osobiście udało się przesłać kiedyś 104 MB w ciągu godziny), jak i niezadowolone osoby, które nie osiągają nawet połowy tych wartości. Jednak zaryzykowałem i przygotowałem taką tabelkę:

Ktoś może jeszcze zapytać, po co właściwie podałem wartości dla ilości danych przesłanych w ciągu godziny? To proste. Są usługi, które nie mają możliwości wznawiania przesyłania danych i jeżeli połączenie zostanie zerwane przed zakończeniem pobierania, konieczne będzie rozpoczęcie od zera. Wiedząc ile można przesłać w ciągu godziny wiemy, jak duże pliki możemy pobierać z takich usług, a także możemy zaplanować sobie wznowienie połączenia i rozpoczęcie pobierania od razu, żeby skutecznie pobrać cały plik. O tego typu sztuczkach będę jeszcze pisał.

…i korzystajmy z Aero2

Jak widzimy Aero2 to nie tylko wolny internet socjalny zrywający połączenie co godzinę. Jest to jednocześnie usługa, która umożliwia nam przesłanie bardzo konkretnej ilości danych miesięcznie, przy wszystkich jej ograniczeniach. Pamiętajmy przy tym, że nie namawiam tutaj to maksymalnego wykorzystywania tych możliwości – wręcz przeciwnie. Wydaje mi się, że powinniśmy korzystać z tego dobrodziejstwa z umiarem.

PS: pięknie to podsumował to jeden z autorów na forum bez-kabli komentując stosunkowo niskie limity miesięczne w Cyfrowym Polsacie: LTE nie jest do tego, żeby przesyłać dużo, ale żeby można było to robić szybko. Ja dodam, że Aero2 nie jest do tego, żeby korzystać z Internetu szybko, za to można przesłać bardzo dużo danych.

Zwykle obserwujemy rozpędzanie się transmisji i stabilizowanie się prędkości w ciągu kilku, czasem kilkunastu sekund, czasem pakiety giną i są przesyłane ponownie, czasem transmisja całkiem się urywa i musi być wznawiania. Najczęściej wcale tego nie widzimy, bo o takie rzeczy dba protokół TCP/IP, ale warto mieć tego świadomość.

11 maja 2012: po zmianie prędkości w dniu 9 maja okazało się, że upload w Aero2 nie zmienił się i pozostał na poziomie 256 kbit/s – w związku z tym uaktualniłem tekst i tabelki.

1. Play rozdaje za darmo 1 GB miesięcznie do prepaidów
2. Aero2 odpowiada oficjalnie na wpis o potencjalnym wycieku danych
3. Aero2 – już można uzyskać kartę od ręki
4. Aero2 – Karty SIM można wreszcie zamawiać w całości przez Internet
5. Aero2 – można już kupować nowe pakiety