22 sierpnia 2012 ogłoszone zostało rozpoczęcie procesu wymiany kart SIM użytkowników usługi bezpłatnego dostępu do Internetu Aero2. Po tych kilku dniach postanowiłem podsumować wszystkie informacje techniczne, jakie udało się przez ten czas zebrać. Od numeracji kart SIM, przez liczbę wydanych kart, aż po koszty tej operacji. Zebrałem także trochę informacji technicznych i informacji z pozostałych spółek grupy p. Solorza-Żaka, aby spróbować zmierzyć się z pytaniem: po co Aero2 wymienia karty SIM?

Zapraszam.

Jakie karty podlegają wymianie?

Pierwsze moje szybkie sprawdzenia wskazywały na to, że karty wydane nawet do maja 2012 podlegały wymianie. Potem jednak czytelnicy przekazali mi informację, że niektórzy otrzymywali karty podlegające wymianie w drugiej połowie lipca 2012, a inni mają od początku lipca już karty, które wymianie nie podlegają. Oczywiste okazało się, że to nie data wydania ma tutaj decydujące znaczenie.

Jeżeli chcemy sprawdzić, czy nasza karta SIM podlega wymianie Aero2 zaprasza nas na specjalną stronę internetową, gdzie podajemy numer ICCID naszej karty SIM i po potraktowaniu nas kapciem (ang: CAPTCHA) otrzymamy informację. Ponieważ numery kart SIM są jednak w tej sieci ciągle wydawane w miarę po kolei postanowiłem po prostu sprawdzić, gdzie przebiega ta magiczna granica i czy w ogóle występuje.

Jak pisałem między innymi tutaj oraz tutaj, większość numerów kart SIM Aero2 (i wszystkie wydawane od września 2011) mają numer ICCID o następującej strukturze: 894817110000xxxxxxk (xxxxxx to numer kolejny naszej karty, k to liczba kontrolna). Postanowiłem sprawdzić szereg numerów kart SIM, z którymi miałem do czynienia i doszedłem do wstępnych wniosków, że granica faktycznie istnieje i przebiega gdzieś między 105000 a 115000.

Mając kilka wolnych chwil i kalkulator cyfry kontrolnej (wyliczający ją według algorytmu Luhna) udało mi się za pomocą formularza szybko ustalić, gdzie dokładnie przebiega ta magiczna granica. Wszystkie karty o numerach mniejszych, niż:

894817110000111725k

podlegają wymianie. Obejmuje to także karty z poprzednich serii (których przedrostek zaznaczony tutaj na szaro jest inny i były wydawane w 2011 roku).

Ile może kosztować taka wymiana?

To pytanie zadałem sobie jako jedno z pierwszych: mamy tutaj do czynienia z ponad 100 tysiącami kart SIM usług bezpłatnej.Wysłanie listu poleconego Pocztą Polską to 3,75 PLN (nie liczę potencjalnych zniżek hurtowych). Koperta, karta SIM i dołączona ulotka to nie są wielkie koszty, znacznie więcej kosztuje zatrudnienie ludzi, którzy wykonają tę pracę. Nawet przy dużej automatyzacji trudno będzie zejść poniżej 5 PLN za jedną przesłaną paczkę, czyli mamy koszt na poziomie 500 tysięcy PLN. Dla operatora komórkowego nie są to wielkie wydatki, ale pamiętajmy, że mowa tutaj o usłudze bezpłatnej, z powodu której operator dostał zniżkę na rezerwację częstotliwości, ale od tej chwili nie ma żadnych zasadniczych korzyści.

Co takiego mogło się wydarzyć w sieci operatora, że planuje wydać te 500 tysięcy złotych na wymianę kart SIM?

Po co Aero2 wymienia karty SIM?

Ślad 1: Pierwszy ślad to informacja od czytelników wskazująca na to, że karty nie podlegające wymianie nie mają już blokady TS11. Pisałem o niej wielokrotnie, jako o źródle większości problemów użytkowników usługi bezpłatnej, którzy postanowili używać Aero2 w telefonach. Samo zabezpieczenie działało świetnie, ale dlaczego operator postanowił z niego zrezygnować?

Ślad 2: Od dłuższego czasu zauważalna jest (całkiem uzasadniona od strony właściciela) integracja ofert i sieci Plus, Aero2 oraz Cyfrowego Polsatu. Pisałem o tym tutaj, tutaj i ostatnio tutaj. Wygląda na to, że przychodzi powoli czas na coraz ściślejszą integrację sieci telekomunikacyjnych tych operatorów. Prawdopodobnie zdecydowano, że utrzymywanie dwóch centrów zarządzania siecią nie ma sensu i systemy Aero2 zostały w jakimś stopniu włączone w struktury centrów Plusa. Ponieważ jednak systemy tych operatorów się różnią (z pewnością Aero2 ma bardziej skomplikowane zadanie, gdyż obsługuje klientów Cyfrowego Polsatu, Plusa, BDI i oczywiście sieci MVNO utrzymywane przez Plusa, o dwóch sieciach LTE nie wspominając), konieczne mogły się okazać zmiany na wielu szczeblach technicznych sieci, które nas, szarych zjadaczy internetu i usług głosowych niespecjalnie obchodzą. Jednak przeglądając strefę abonenta Cyfrowego Polsatu trafiłem na następującą notkę opublikowaną już 2 lipca 2012:

Szanowni Klienci,

W trosce o stały rozwój naszych usług od 2 lipca b.r. rozpoczynamy proces automatycznej aktualizacji Państwa kart SIM. Aby modem pobrał aktualizację musi być połączony z Internetem w sieci HSPA+. Proces nie będzie dla Państwa widoczny ani uciążliwy, konfiguracja odbędzie się w sposób automatyczny.

Wszystkie zmiany w komunikatach, które wyświetlają się w aplikacjach dostępowych mają związek z przeprowadzoną aktualizacją.

Dzięki temu procesowi, jakość naszych usług będzie jeszcze lepsza, co przełoży się na bardziej komfortowe korzystanie z naszego Internetu.

Prawda, że wygląda znajomo?

Okazuje się więc, że sprawa nie dotyczy jedynie klientów BDI, ale też Cyfrowego Polsatu. Jednak klienci CP kart wymieniać nie muszą. Dlaczego?

Ten zestaw poszlak pozwala mi ostrożnie sformułować taką oto hipotezę:

Prawdopodobne wyjaśnienie: W związku z integracją systemów Aero2 i Plusa konieczna okazała aktualizacja kart SIM, w tym prawdopodobnie kluczy szyfrujących służących do identyfikacji abonentów w sieci operatora. Jednak Aero2 w przypadku klientów bezpłatnego Internetu strzeliło sobie w stopę stosując szeroką blokadę usług na poziomie karty SIM – słynną blokadę TS11, która objęła nie tylko usługi głosowe, ale także TS2x, które odpowiedzialne są za wymianę SMSów. Ponieważ aktualizacja kart odbywa się właśnie za pomocą specjalnych wiadomości SMS przeznaczonych dla kart SIM okazało się, że niemożliwe jest zdalne zaktualizowane kart SIM usługi bezpłatnej, a która jest niezbędna do dalszej ich eksploatacji po przełączeniu systemów zarządzania siecią (od 1 października 2012).

Dlatego właśnie, zamiast po prostu dokonać prostej aktualizacji kart SIM, jak w przypadku abonentów Cyfrowego Polsatu, Aero2 musiało ponieść koszty wymiany prawie wszystkich kart wydanych użytkownikom bezpłatnego dostępu do Internetu.

Co z tego wynika dla nas, użytkowników BDI?

Widzimy więc, że wymiana kart SIM nie ma na celu zgnębienia użytkowników usługi bezpłatnej – nikt w tym celu nie wydałby po prostu 500 tysięcy PLN (choć może to się wiązać z zamknięciem 2 punktów odbioru osobistego w Warszawie). Nie chodzi także o to, aby zablokować modemy niezgodne z kategorią 10 (ten zapis regulaminowy Aero2 mógł być egzekwowany już wcześniej). Wszystko wskazuje na to, że jest to jedynie rozwiązanie problemu technicznego powstałego na styku Aero2 i Plusa.

Jednocześnie dzięki któremu najnowsze karty SIM Aero2 będą prawdopodobnie po prostu sprawiały mniej problemów użytkownikom Aero2 dzięki rezygnacji z blokady TS11 – zwłaszcza w przypadku starszych telefonów. Jednak nie spodziewajmy się, że blokad rozmów nie będzie – wszystkie usługi poza transmisją danych będą zablokowane na poziomie HLR, czyli bazy danych abonentów, tak jak to było dawniej w przypadku tzw. starych kart SIM.

Uff: jakieś pytania?

Pozdrowienia dla kolegów Kryniczanina i Edmunda z forum.telepolis.pl, którzy jako jedni z pierwszych w sieci wspominali o takim wyjaśnieniu problemu.

1. Aero2 – oficjalna informacja o wymianie kart SIM
2. Aero2 – problemy z operacją wymiany kart SIM
3. Aero2 – dziwny email od operatora o wymianie kart SIM
4. Aero2: co się dzieje z wydawaniem kart SIM
5. Aero2 – wiemy, gdzie są pierwsze nadajniki LTE